Copyright ESA/ATG medialab/C. Carreau
Καλλιτεχνική απεικόνιση του σουπερνόβα τύπου Ia
Καλλιτεχνική απεικόνιση για ένα σουπερνόβα τύπου Ia - η έκρηξη ενός λευκού νάνου "κλειδωμένη" σε ένα δυαδικό σύστημα με ένα συνοδό άστρο.
Ενώ άλλα είδη των σουπερνόβα έχουν εκρηκτικό θάνατο από μεγάλα άστρα, αρκετές φορές με μεγαλύτερη μάζα από τον Ήλιο, τα τύπου Ia σουπερνόβα είναι το τελικό προϊόν των λιγότερο ογκωδών πανομοιότυπών τους.
Τα χαμηλής μάζας αστέρια, με μάζα παρόμοια με τον Ήλιο, ττελειώνουν τη ζωή τους ήπια, διογκώνονται μέχρι τα εξωτερικά στρώματά τους και αφήνουν πίσω τους ένα συμπαγές λευκό νάνο άστρο.
Λόγω της υψηλής πυκνότητάς τους, οι λευκοί νάνοι μπορούν να ασκήσουν έντονη βαρυτική έλξη σε ένα κοντινό άστρο, που συσσωρεύει μάζα από αυτό έως ότου ο λευκός νάνος φτάσει σε μια κρίσιμη μάζα, η οποία στη συνέχεια προκαλεί μια βίαιη έκρηξη.
Ενώ διερευνά τον ουρανό για να μετρήσει τις θέσεις και τις κινήσεις των άστρων στο Γαλαξία μας, το Γαία έχει ανακαλύψει την πρώτη αστρική έκρηξη του σε άλλο γαλαξία πολύ, πολύ μακριά.
Αυτό το ισχυρό συμβάν, που τώρα ονομάζεται Gaia14aaa, έλαβε χώρα σε ένα μακρινό γαλαξία περίπου 500 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά, και αποκαλύφθηκε μέσω αιφνίδιας αύξησης στη φωτεινότητα του γαλαξία μεταξύ δύο παρατηρήσεων του Γαία που χωρίζονται από ένα μήνα.
Το Γαία, το οποίο άρχισε στις 25 Ιουλίου το επιστημονικό του έργο, σαρώνει επανειλημμένα το σύνολο του ουρανού, έτσι ώστε κάθε ένα από τα περίπου ένα δισεκατομμύριο αστέρια στον τελικό κατάλογο θα πρέπει να εξεταστεί κατά μέσο όρο 70 φορές κατά τη διάρκεια των επόμενων πέντε ετών.
"Αυτό το είδος των επαναλαμβανόμενων ερευνών είναι ιδιαίτερα εύχρηστο για τη μελέτη της φυσικής μεταβλητότητας του ουρανού", σχολιάζει ο Simon Hodgkin από το Ινστιτούτο Αστρονομίας στο Κέιμπριτζ, Ηνωμένο Βασίλειο.
Πολλές αστρονομικές πηγές είναι μεταβλητές: μερικές παρουσιάζουν ένα κανονικό μοτίβο, με μια περιοδική άνοδο και τη μείωση της φωτεινότητας, ενώ άλλες μπορεί να υποβληθούν σε αιφνίδιες και δραματικές αλλαγές.
Ανακάλυψη του σουπερνόβα Gaia14aaa
Copyright ESA/Gaia/DPAC/Z. Kostrzewa-Rutkowska (Warsaw University Astronomical Observatory) & G. Rixon (Institute of Astronomy, Cambridge)
Φωτεινή καμπύλη του γαλαξία SDSS J132102.26 + 453.223,8 λαμβάνεται με το Γαία. Δείχνει την εξέλιξη της φωτεινότητας του γαλαξία στο χρόνο. Η φωτεινότητα υποδεικνύεται στον κάθετο άξονα., οι μικρότερες τιμές μεγέθους δείχνουν μια φωτεινή πηγή. (Περισσότερα για την εικόνα στα Αγγλικά)
Το σουπερνόβα Gaia14aaa και ο γαλαξία υποδοχής
Copyright M. Fraser/S. Hodgkin/L. Wyrzykowski/H. Campbell/N. Blagorodnova/Z. Kostrzewa-Rutkowska/Liverpool Telescope/SDSS
Αυτή η εικόνα δείχνει το σουπερνόβα που ονομάζεται Gaia14aaa όπως φαίνεται στις 10 Σεπτεμβρίου 2014, με το ρομποτικό τηλεσκόπιο Λίβερπουλ, Λα Πάλμα, στα Κανάρια Νησιά, Ισπανία. Αυτό είναι ένα σουπερνόβα τύπου Ia - η έκρηξη ενός λευκού νάνου "κλειδωμένη" σε ένα δυαδικό σύστημα με ένα συνοδό άστρο - ανακαλύφθηκε στα δεδομένα που συλλέγονται με το δορυφόρο Γαία της ESA στις 30 Αυγούστου. (Περισσότερα για την εικόνα στα Αγγλικά)
Φάσμα του Γαία για το σουπερνόβα Gaia14aaa
Copyright ESA/Gaia/DPAC/N. Blagorodnova, M. Fraser, H. Campbell, A. Hall (Institute of Astronomy, Cambridge)
Φάσμα χαμηλής ανάλυσης που λαμβάνεται με το φωτομετρικό μέσο στο Γαία, μιας αστρικής έκρηξης, ή σουπερνόβα.
Οι αστρονόμοι, χρησιμοποιώντας το Γαία ανακάλυψαν ότι μια πηγή είχε σημαντικά φωτεινό τόνο ανάμεσα σε δύο διαδοχικές παρατηρήσεις, πραγματοποιήθηκε στις 31 Ιουλίου του 2014 και 30 Αυγούστου 2014, αντίστοιχα. Η αύξηση της φωτεινότητας προκλήθηκε από ένα σουπερνόβα, το οποίο ονομάστηκε Gaia14aaa. Αυτό είναι το πρώτο σουπερνόβα που ανακαλύφθηκε με το Γαία (Περισσότερα για την εικόνα στα Αγγλικά)
..........................................
Η Γαία εντοπίζει την πρώτη της σουπερνόβα
Η Γαία (Gaia), το νέο ευρωπαϊκό διαστημικό τηλεσκόπιο που θα καταγράψει με ακρίβεια τη θέση και την ταχύτητα τουλάχιστον ενός δισεκατομμυρίου άστρων του Γαλαξία μας, εντόπισε τυχαία την πρώτη της έκρηξη υπερκαινοφανούς (σουπερνόβα) η οποία συνέβη σε ένα μακρινό γαλαξία.
Η Γαία, η οποία ξεκίνησε να λαμβάνει παρατηρήσεις στις 25 Ιουλίου, σαρώνει τον ουρανό ανά τακτά χρονικά διαστήματα έτσι ώστε το καθένα από το ένα δισεκατομμύριο άστρα που έχει στο στόχαστρό της να καταγραφεί τουλάχιστον 70 φορές στα επόμενα πέντε χρόνια, με στόχο την εξακρίβωση της τροχιάς και της ταχύτητάς του εντός του Γαλαξία.
Κατά τη διάρκεια δύο διαδοχικών παρατηρήσεων με διαφορά ενός μήνα, η Γαία κατέγραψε στις 30 Αυγούστου μία εντυπωσιακή αύξηση της φωτεινότητας ενός γαλαξία που βρίσκεται 500 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά μας. Η δραματική αυτή αλλαγή, όπως διαπίστωσαν οι επιστήμονες οφειλόταν σε μία έκρηξη υπερκαινοφανούς, έκρηξη ενός άστρου δηλαδή που έχει φθάσει στο τέλος της ζωής του και καθώς εκρήγνυται απελευθερώνει τεράστιες ποσότητες ακτινοβολίας. Το συμβάν, που πήρε το όνομα Gaia14aaa αποτελεί το πρώτο εύρημα της Γαίας που δεν εμπίπτει στο κύριο επιστημονικό της σκοπό, αν και στο μέλλον μας επιφυλάσσει πολλές παρόμοιες ανακαλύψεις.
«Καθώς η Γαία κοιτάει κάθε τμήμα του ουρανού ξανά και ξανά, έχουμε μία ευκαιρία να εντοπίσουμε χιλιάδες άλλες παροδικές πηγές που μπορεί να είναι σημάδια ορισμένων από τα πιο ισχυρά φαινόμενα στο Σύμπαν, όπως αυτή η σουπερνόβα», εξηγεί ο Δρ. Σάιμον Χόντζκιν, από το ινστιτούτο αστρονομίας του Κέμπριτζ και μέλος της επιστημονικής ομάδας της Γαίας.
Η κατακόρυφη αύξηση της ακτινοβολίας του μακρινού γαλαξία θα μπορούσε να οφείλεται και σε άλλες εξίσου ενεργητικές πηγές, όπως για παράδειγμα την «κατανάλωση» μεγάλης ποσότητας μάζας από μία υπερμεγέθη μαύρη τρύπα και για να εξακριβώσουν την πηγή οι ερευνητές κατέφυγαν στην ανάλυση του φάσματος της ακτινοβολίας αλλά και στην παρατήρηση του γαλαξία με επίγεια τηλεσκόπια. Η ύπαρξη σιδήρου και άλλων βαρειών στοιχείων στην ακτινοβολία αλλά και η κατανομή του φάσματος της Gaia14aaa συνιστούν πως πρόκειται τελικά για μία έκρηξη σουπερνόβα τύπου Ia (έκρηξη σε ένα δυαδικό αστρικό σύστημα δηλαδή, στο οποίο το ένα από τα δύο άστρα είναι λευκός νάνος).
Οι σουπερνόβα είναι πολύ σπάνια φαινόμενα που λαμβάνουν χώρα δύο με τρεις φορές ανά αιώνα σε έναν τυπικό γαλαξία. Σε όλο τον ουρανό όμως, στον οποίο υπάρχουν δισεκατομμύρια γαλαξίες προκύπτουν πολύ συχνά ευκαιρίες παρατήρησής τους που μέχρι σήμερα έμεναν σε ένα μεγάλο βαθμό ανεκμετάλλευτες. Πλέον οι επιστήμονες αναλύουν τα δεδομένα από την πρώτη έκρηξη υπερκαινοφανούς που εντόπισε η Γαία και βελτιώνοντας τις τεχνικές και το λογισμικό τους αναμένουν σε σύντομο χρονικό διάστημα την ανακάλυψη τριών παρόμοιων εκρήξεων κάθε ημέρα, πολλαπλασιάζοντας κατά ένα μεγάλο παράγοντα τα διαθέσιμα ερευνητικά δεδομένα για τους
Μετάφραση: To-New-Sas
Πηγή: esa.int , naftemporiki.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου